Anderhalvemetersamenleving
‘Ik sta stil bij mijn patiënten, die psychische problemen kregen door de coronamaatregelen. Tijdens de crisis kwamen zij vaak in een sociaal isolement terecht. Ze kregen klachten als eenzaamheid, somberheid en angst. Ik vind het schrijnend om te zien hoe mensen daarmee worstelen.
‘Mensen worden angstig als ze afstand moeten houden van anderen’
Ik denk dat jongeren de grootste klap kregen. Zij zitten in een levensfase waarin ze zich sociaal ontwikkelen. Het is een periode waarin je probeert los te komen van je ouders en het contact met leeftijdsgenoten is daarbij heel belangrijk. In mijn praktijk komen jongeren van boven de 18 jaar die vinden dat hun leven heeft stilgestaan. Die zeggen: ‘Ik kom niet verder, want ik sta er alleen voor.’ Maar ook voor veel ouderen was de coronatijd heel moeilijk. Ik sprak met patiënten die zich eenzaam voelden, omdat ze geen bezoek mochten krijgen. Ook ken ik verhalen van mensen die op hun sterfbed geen afscheid mochten nemen van hun dierbaren. Dat vind ik onmenselijk.
Een anderhalvemetersamenleving is schadelijk voor mensen. Als de boodschap is dat je afstand moet houden van een ander, dan zeg je daarmee dat een ander mens gevaarlijk is. Daarmee creëer je angst en stress. Op korte termijn is dat niet erg, maar als dit lang duurt, is dat schadelijk voor je lichaam. Het geeft ook boosheid en agressie en het zorgt voor polarisatie in de samenleving. In mijn praktijk kwamen mensen die vastliepen, omdat familieleden elkaar niet meer begrepen. Die waren daar verdrietig over.
Geen knuffel
Anderhalve meter afstand houden is onnatuurlijk gedrag voor mensen. Een klopje op de schouder of een knuffel stelt een ander gerust. Als je iemand een hand geeft of een kind vasthoudt dan zeg je eigenlijk: ‘Je mag er zijn, ik ben blij dat je hier bent.’ Je geeft onbewust een signaal af dat heel belangrijk is. Een docent uit mijn eigen omgeving zei: ‘De kinderen in mijn klas zijn door het thuisonderwijs sociaal onhandiger geworden.’ Daar kan ik mij wel iets bij voorstellen, want op school leer je niet alleen lezen en schrijven, maar ook hoe je omgaat met anderen.
Ik begrijp dat een kabinet besluiten neemt om mensen te beschermen tegen een virus, maar het is ook belangrijk dat deze maatregelen geëvalueerd worden op de consequenties hiervan in de maatschappij. Ik denk dat de kloof tussen burger en overheid hierdoor groter is geworden. Deze afstand kan mensen versterken in hun gevoelens van alleen staan.
Ik weet niet wat de psychische gevolgen zijn op lange termijn. Het lijkt mij goed als dit wordt onderzocht. In mijn praktijk zie ik patiënten nog steeds worstelen met wat hen is overkomen tijdens de crisis. Mensen die onzeker, angstig, verdrietig en achterdochtig zijn, omdat hun leven voorgoed is veranderd.’
Verteller
Monique de Veth-Konings (48 jaar)
Psychiater
Monique vertelt verder. Luister hieronder mee.
Anderhalvemetersamenleving
En ik denk dat mensen juist heel
erg ook leven
door van elkaar dingen te leren
door elkaar aan te raken.
Dus ik denk niet dat we daar voor
gemaakt zijn,
dus dat is een hele onnatuurlijke
situatie geweest.
Waar mensen gedwongen werden
en daar ook last van hadden.
Dan is natuurlijk de vraag van
wat gaat dat doen?
Ik heb me dat ook heel erg afgevraagd als psychiater.
Wat ik ook in mijn eigen praktijk
zag gebeuren was heel heftig.
Ik zag mensen echt heel erg heftig
reageren op het geen contact hebben,
de angst die er ontstond
en dan het gevaar wat
andere mensen dan inderdaad zijn.
Dat doet heel veel
en misschien wel juist
bij mensen die al psychisch klachten hebben, dat weet ik niet,
maar ik denk in het algemeen dat
het gewoon veel doet
bij mensen en in die tijd heeft
me dat ook heel erg beziggehouden. Van wat is dat nu?
Maar vooral ook wat gaat het op
lange termijn doen?
Dat is natuurlijk iets wat heel
goed onderzocht
denk ik moet worden en heel goed
gevolgd moet worden, want dit is nogal wat.
Je zag eigenlijk verschillende
reacties voor mijn gevoel,
want er zijn ook wel onderzoeken
die dat laten
zien die zeggen van hé...
We zagen met name dat bij de kinderen en ouderen.
Daar zag je echt een toename van
depressieve klachten bijvoorbeeld, en angstklachten.
En ik zag dat zelf ook in mijn
praktijk. Wat bestaat
van achttien jaar en ouder dat
het niet goed ging.
Ik heb mensen psychotisch zien
worden, dus die
die echt in de war raakte door
alles wat gebeurde
en de angst die er eigenlijk genoemd
werd in alle media.
Ik denk met name inderdaad jeugd.
Ja, adolescentie is een hele belangrijke
tijd in ons...
...leven waarin je heel veel leert.
Je leert heel veel over sociale
contacten, je leert heel veel op school. School is heel belangrijk. Niet alleen wat je leert, maar ook de contacten.
En dat is natuurlijk gewoon stopgezet.
En dat moest allemaal vanuit thuis.
En dan vraag ik me echt
af of die mensen
niet een aantal jaren van hun leven
zijn ze
gewoon kwijt en dat moet allemaal
ingehaald worden. Ja, dat is nogal wat.
Er gebeurt echt iets op sociaal
vlak, ook met mensen.
Nou hoop ik natuurlijk.
Ik ben ook positief dat we
als mens flexibel
zijn en dat we heel creatief zijn,
dus dat het ook wel...
Ik hoop dat we ons ook
snel herstellen
en dat wat we ook positieve dingen
ervan halen.
Maar dit is gigantisch denk ik.
En laat staan als ouderen.
Je moet er niet aan denken dat
als je bejaard...
...bent alleen moet sterven...
...of dat je niemand om
je heen mag hebben dat dat is afschuwelijk, dat is onmenselijk.
Ik denk dat wij als mens...
Je kent de term huidhonger he.
Ik denk dat wij allemaal.
We zijn er op gemaakt om juist
die contacten te hebben, om te leren van contacten, om te voelen.
Ik denk dat dat een heel belangrijk
aspect is
van het mens zijn en het mooie aspect
is van mens zijn.
Dat heb je ook nodig om te overleven,
om het goed
te doen en door deze
maatregelen.
Dan wordt dat even helemaal aan
de kant geschoven.
Als je het idee hebt dat je bang
moet zijn voor de ander,
dat je dus ook geen vertrouwen
meer krijgt in je lichaam,
dat is natuurlijk wel heel beangstigend, op meerdere vlakken.
Ik weet niet of daar voldoende
over nagedacht is.
Ik kan me voorstellen dat
je in één keer een bericht krijgt van iets.
Een heel ernstig virus als dat
in eerste instantie werd gebracht.
Dat je moet handelen vanuit de
een regering dat snap ik.
Maar daarom vind ik dit wel heel belangrijk.
Ik vind het ook heel belangrijk
om wel ook terug
te kijken van ja maar was het nou
wel echt nodig geweest of...
Wat kunnen we hier van leren? En
we hebben elkaar nodig,
we hebben elkaar ook nodig vind
ik om ook met
elkaar in gesprek te gaan met elkaar.
Nodig om ook kritisch te zijn.
Ook dingen te mogen zeggen.
Want het leek op een gegeven moment...
Maar dat lijkt misschien nog steeds
wel alsof ik niet...
Een eigen mening mocht hebben of
dat je een ander...
...geluid wilde horen of er andere geluiden zijn.
En dat vind ik heel jammer en ook
zorgwekkend.
Zelf mijn eigen boodschap, merk
ik.
Wat ik heb is dat het belangrijk
is dat we open zijn elkaar.
Dat we ook open willen luisteren
naar elkaar en
dat we ook beseffen...
dat mensen zo bang kunnen
worden en dat je daarover in gesprek gaat. Dat je mensen niet veroordeelt.
Dat we geen oordeel hebben over
mensen.
En in die zin ook niet over maatregelen
die misschien zijn gedaan,
maar dat het wel goed is om met
elkaar in gesprek te gaan hierover. En niet elkaar uitsluiten.
Uberhaupt denk niet aan mensen uitgesloten
moeten worden.