Wat is de waarheid?
‘Ik sta stil bij @Hans0048276, een anonieme twitteraar. Hij wantrouwt de overheid en de mainstream media. Op sociale media leest hij andere informatie. Als wetenschapsjournalist heb ik met hem te maken. Op Twitter word ik regelmatig uitgescholden door types zoals Hans. Soms schrijft iemand: ‘Je weet ervan en je zegt het niet in de media.’ Bij het bericht zit dan een filmpje van een gepensioneerde arts die in één minuut beweert dat je een hartstilstand krijgt van een vaccin.
‘Ik stuurde Hans0048276 een privébericht’
Volgens @Hans0048276 is de waarheid simpel. De reguliere wetenschap wordt betaald door de farmaceutische industrie en die kan je niet vertrouwen. Als een andere wetenschapper op YouTube zegt dat je dood neervalt van een vaccin, dan zal dat wel kloppen. Maar wetenschap gaat niet over één inzicht. Het is een bouwsel van publicaties in vakbladen. Er worden data verzameld en geanalyseerd en daar worden artikelen over geschreven. Die worden bekeken door verschillende wetenschappers. Dat gebeurt niet één of twee keer, maar honderden keren. Op die manier bouw je steen voor steen wetenschappelijke kennis op. En dan zijn er altijd nog vragen en openstaande losse eindjes. Ook zijn er bouwstenen die er opeens uitvallen, omdat het onderzoek toch niet blijkt te kloppen. Dat is voortschrijdend inzicht, zo werkt wetenschap.
Dat zag je ook tijdens de coronacrisis. De literatuur was niet eenduidig over de werking van mondkapjes. Of dat beschermt tegen een virus hangt van veel factoren af: hoeveel virus jij afscheidt; hoe gevoelig de ontvanger is; wat voor ruimte het is, etc. Dat soort nuances gelden voor een hoop maatregelen. Wetenschap is niet zwart- wit, er zijn veel tinten grijs. En wetenschappers zijn het ook niet altijd met elkaar eens. Als wetenschapsjournalist probeer ik de twijfel zo veel mogelijk op te schrijven.
Fakenieuws
Ik begrijp wel dat @Hans0048276 slachtoffer is geworden van desinformatie. Hij vertrouwt de overheid niet; waar moet hij zijn informatie vandaan halen? Het RIVM, De Volkskrant en de NOS verspreiden volgens hem fakenieuws. Hij heeft geen toegang tot vakbladen, dus doet hij op internet zijn eigen onderzoek. Daar komt hij terecht in de netten van pseudowetenschappers, mensen die niet publiceren in vakbladen en geen onderzoek hebben gedaan naar een vaccin.
Ik was benieuwd waarom Hans0048276 mij uitschold en stuurde hem een privébericht. We kregen een goed gesprek. Hij was vrachtwagenchauffeur en kon moeilijk rondkomen. Door de crisis kon hij zijn beroep niet meer uitoefenen. Ook mocht hij niet meer met zijn vrienden naar de voetbalclub. Het leven zat tegen en dat was volgens hem de schuld van die stomme overheid.
Hans0048276 staat symbool voor een fenomeen waar ik mij zorgen over maak. Vertrouwen is het sleutelwoord. Op het moment dat er een pandemie uitbreekt, weet niemand het helemaal zeker. Dan gaat het erom wie je vertrouwt.’
Verteller
Maarten Keulemans (55 jaar)
Rotterdam
Wetenschapsjournalist de Volkskrant
In 2021 werd hij door vaktijdschrift Villamedia uitgeroepen tot Journalist van het Jaar. Hij kreeg deze erkenning voor ‘zijn onvermoeibare verslaggeving van de corona-epidemie voor de Volkskrant’. In twee jaar tijd schreef hij 459 artikelen over het virus.